Historia Gdanksa:


Krótka historia Gdanska, przedstawiajaca okres od poczatku IX wieku poprzez nadanie praw miejskich, zloty okres, rozbiory Polski, az do II wojny swiatowej i odbudowy miasta.



Gdansk swój poczatek datuje na IX wiek



Prawa miejskie

Gdansk otrzymal w 1236 r. z rak ksiecia pomorskiego Swietopelka II. W 1308 roku Krzyzacy podstepnie opanowali gród. Krzyzacy wybudowali tu nowy zamek, Kanal Raduni i zorganizowali osrodek miejski z rajcami i burmistrzem. Ok. 1400 r. zespól gdanski skladal sie z czterech czlonów - z Miast: Glównego, Starego, Mlodego i Osieka. Miasto szybko bogacilo sie na handlu, glównie zbozem i drewnem. W tym okresie porównanie ruchu w portach hanzeatyckich wypada na korzysc Gdanska, któremu dorównywala juz tylko Lubeka. Pod uciskiem krzyzackim w 1440 roku miasto przystepuje do Zwiazku Pruskiego.

Wojna 13-letnia

która doprowadzila do odzyskania przez Polske Pomorza Gdanskiego, Warmii, Zulaw i Ziemi Chelminskiej, prowadzona byla przez Polske w duzym stopniu za gdanskie pieniadze i przy pomocy gdanskich wojsk i floty. W 1454 r. miasto powraca do Polski aktem wydanym przez Kazimierza Jagiellonczyka inkorporacji Prus do Polski. Powazny wklad w prowadzenie wojny doprowadzil do uzyskania przez miasto powaznych korzysci.

Król Polski Kazimierz Jagiellonczyk

w 1457 r. nadaje przywileje, które stanowily podstawe prawna autonomii Gdanska nieporównywalnej do tej, jaka mialy inne polskie miasta. Przywileje umozliwiaja wspanialy rozkwit przez nastepne 300 lat. Polaczono samodzielne czlony miejskie w jeden obszar z prawem bicia wlasnej monety, kontroli zeglugi w porcie i wolnego przewozu towarów z Polski i Litwy. W XVI w. potega miasta stanowila powazny problem dla królów Rzeczypospolitej. Konflikt z Zygmuntem Augustem próbujacym bardziej podporzadkowac Gdansk oraz utworzyc tu baze floty wojennej, przeksztalcil sie w 1577 r. za panowania Stefana Batorego w otwarta wojne z królem i Rzeczypospolita. Z konfliktów tych miasto wyszlo, mimo pozornych ustepstw, wzmocnione i jeszcze bardziej samodzielne.

Zloty okres Gdanska

Przypada na XVII wiek. Miasto liczylo ok. 77 000 mieszkanców i bylo jednym z najwiekszych i najbogatszych w Europie. Sciagali tu kupcy, marynarze, ludzie nauki i sztuki z calej Europy. Wzniesiono wówczas najwspanialsze budowle. Wybudowano ponad 300 spichrzów oraz piekne kamieniczki. Sposród nadbaltyckich miast jedynie Kopenhaga mogla wówczas równac sie z Gdanskiem. Fortyfikacje, którymi otoczylo sie miasto nalezaly do najpotezniejszych w Europie (w znacznym stopniu sa zachowane do dzisiaj). Królowie Szwecji: Gustaw Adolf, Karol X Gustaw i Karol XII, prowadzacy wojny z Polska w XVII i XVIII w. nie zdecydowali sie na ich zdobycie. Jednak XVIII wieku w wyniku wojen szwedzkich nastapil zastój gospodarczy.

Miasto utracilo zaplecze zbozowe

Jakim byla slabnaca Polska. W 1734 r. poparcie Gdanska w obronie praw do tronu polskiego króla Stanislawa Leszczynskiego zakonczylo sie oblezeniem przez wojska rosyjsko-saskie i kapitulacja miasta oraz zaplaceniem ogromnej kontrybucji.

W wyniku pierwszego rozbioru Polski

1772 r., miasto zostaje odciete od terytorium Królestwa Polskiego przez Prusy. A król pruski Fryderyk II wprowadzil blokade gospodarcza miasta. Po drugim rozbiorze Polski w 1793 r. Gdansk trafil pod panowanie pruskie.

W 1807 roku Gdansk

w wyniku wojen napoleonskich, po raz pierwszy staje sie Wolnym Miastem. Nastepuje stopniowa poprawa koniunktury. Glównie rozwija sie przemysl wojenny i stoczniowy. W latach 1850 - 1870 uruchomiono pierwsze polaczenia kolejowe, gazownie, wodociag miejski, konny tramwaj, wybudowano Muzeum Miejskie. W 1904 otwarto Politechnike Gdanska. W 1920 w wyniku postanowien Traktatu Wersalskiego oficjalnie powolano do istnienia Wolne Miasto Gdansk. Bylo to ziszczenie wielowiekowych dazen mieszkanców, niestety konflikt polityczny w jaki miasto popadlo z panstwem polskim doprowadzil do wylaczenia z eksportu polskiego, który zostal skierowany przez specjalnie w tym celu wybudowany port gdynski.




1 wrzesnia 1939 roku

Atakiem Niemców na Westerplatte i Poczte Polska rozpoczela sie II wojna swiatowa. W okresie wojny miasto bylo dwukrotnie bombardowane przez lotnictwo alianckie. Najwieksze jednak zniszczenia mialy miejsce w marcu 1945 roku podczas tzw. "wyzwolenia" miasta przez wojska radzieckie i polskie. Po grabiezy dokonanej przez armie "wyzwolencze" oraz po jesiennych sztormach w 1945 roku, historyczne centrum miasta praktycznie przestalo istniec. Wiekszosc z pozostalych jeszcze nielicznych, rodowitych gdanszczan wysiedlono do Niemiec a osiedlano repatriantów ze Wschodu oraz ludnosc z Pomorza i centralnej Polski. Nastapila prawie calkowita wymiana ludnosci.

Odbudowa miasta

Z jego historycznym centrum (przy priorytecie wladz komunistycznych odbudowy Stolicy) przebiegala dosc sprawnie. Rozbudowa stoczni przyczyniala sie do szybkiego wzrostu liczba ludnosci. W 1960 roku miasto liczylo juz ok. 290 tysiecy mieszkanców. W latach siedemdziesiatych wybudowano Rafinerie, Port Pólnocny, Siarkopol. Utworzono Uniwersytet Gdanski. Gdansk ponownie stal sie najwiekszym portem na Baltyku. Miastem targaly jednak liczne robotniczo-inteligenckie wystapienia przeciw wladzom komunistycznym. Najwieksze w latach 1968, 1970 i 1980. W 1980 roku w wyniku kolejnego protestu zostal zalegalizowany najwiekszy i jedyny w Europie Srodkowej, niezalezny ruch spoleczny Solidarnosc. Ruch ten calkowicie niezalezny od wladz komunistycznych byl glównym powodem wprowadzenia stanu wojennego na terenie Polski w grudniu 1981 roku. W 1989 roku po tzw. "Okraglym stole" zapoczatkowano proces "powrotu" Polski do Europy, do jej faktycznych korzeni.

Gdansk dzis

jak cala Polska jest jeszcze w przebudowie ustrojowej i gospodarczej. Miasto liczy ok. 500 000 mieszkanców, jest waznym osrodkiem przemyslu: okretowego, maszynowego, elektronicznego i chemicznego. Jest handlowym i turystycznym centrum polskiego Wybrzeza. To równiez siedziba siedmiu wyzszych uczelni, szesnastu instytutów naukowych, teatrów, muzeów i galerii sztuki. Wazny osrodek biznesu z licznymi bankami, portem morskim i lotniskiem - utrzymujacy kontakty gospodarcze z wieloma miastami Europy.